Bệnh thường gặp ở cá cảnh và cách điều trị hiệu quả được rất nhiều người chơi cá quan tâm. Vào thời điểm hiện tại, phong trào chơi cá cảnh khá phổ biến từ hộ gia đình, nông thôn đến các thành phố lớn. Tuy nhiên đa phần người nuôi cá đều thực hiện theo cảm hứng, thú vui và cả phong thủy mà ít hiểu biết về bệnh lý, sinh lý dịch, cũng giống như mơ hồ về các loại bệnh thường gặp ở cá cảnh. Bài viết dưới đây của Qpet.vn sẽ giúp ích cho bạn tham khảo về những căn bệnh thường gặp ở cá cảnh để biết cách chữa trị và phòng tránh.
Nguyên nhân nào dẫn việc mắc bệnh ở cá cảnh?
Thông thường thì các kiểu cá cảnh đều có kích thước nhỏ, nuôi trong môi trường bể vốn bị hạn chế diện tích nên có rất nhiều tác nhân gây ra bệnh ở cá cảnh.
Do oxy quá nhiều hoặc quá ít
Bể cá không cung cấp đủ oxy hoặc thừa oxy đều có khả năng ảnh hưởng đến năng lực sống sót của cá. Cụ thể:
Nếu như không đủ oxy, cá không hô hấp như bình thường được, dẫn đến thiếu oxy, cơ thể yếu dần. Còn nếu như bể sử dụng máy sục khí có công suất quá lớn, lượng oxy vượt ngưỡng cho phép cũng làm cho cá bị ngộp oxy, lâu ngày mệt mỏi và dễ chết.
Do môi trường nước
Cá cảnh rất nhạy cảm với nhiệt độ, độ cứng, nồng độ PH của nước. nếu các thành phần này thích hợp thì cá sẽ sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh. Còn nếu có sự chênh lệch lớn VD như chuyển sang mùa lạnh ở khu vực miền Bắc, nhiệt độ giảm nhanh, hoặc từ mùa đông lạnh sang xuân ấm cũng làm cá bị bệnh
Vi khuẩn có hại trong nước
Trong nước lúc nào cũng hiện hữu vi khuẩn có hại do thức ăn thừa, do chất thải của cá… nếu như không biết cách vệ sinh, vi khuẩn nhanh chóng phát triển, lây lan, xâm nhập vào cơ thể cá để gây bệnh.
Do chất lượng cá mua
Nếu như lúc mua mà bạn chọn loại cá yếu ớt, tiềm ẩn bệnh trong người, hoặc những loại cá không phù hợp với nhau nuôi chung trong bể thì tình trạng cắn nhau, lây bệnh cho nhau làm cá chết hàng loạt là điều rất dễ xảy ra. Vì vậy, người mua cần biết cách chọn lựa, xem xét kỹ lưỡng khi mua cá.
Xem thêm: Cách nuôi cá Ali đúng kỹ thuật giúp cá khỏe mạnh sống lâu
Bệnh thường gặp ở cá cảnh và cách điều trị
Bệnh nấm thuỷ mi
Còn được gọi với tên Bệnh nấm len bông, là một trong những bệnh phổ biến trên cá cảnh.
Tác nhân:
Do hai giống nấm là Saprolegnia và Achlya gây ra. ngoài ra còn một số loài nấm khác cũng tấn công khi cơ thể cá bị suy yếu.
Đối tượng : Các loài thuộc Bọ cá Chép (Cypriniformes)
Triệu chứng:
Trên da xuất hiện những vùng trắng xám, có những sợi nấm nhỏ nhìn trong nước giống như sợi bông trên thân cá.
Những phần nấm trắng thường tăng trưởng ở những khu vực mà cá đã bị lây nhiễm trước, những chỗ có ký sinh trùng tấn công và cả những chỗ cá bị thương.
Sau nhiều ngày phát triển, các sợi nấm đan xen với nhau tạo thành những búi màu trắng như bông có khả năng nhìn thấy được bằng mắt thường.
Bệnh gây mất giá trị của đối tượng mục tiêu cá cảnh và cùng với các tác nhân cơ hội có thể gây chết cá nếu như không chữa trị kịp thời.
Cách điều trị
Áp dụng các phương án phòng bệnh tổng hợp. Nâng cao nhiệt độ lên 30oC hoặc hơn. dùng Potassium dichromate 2g/100 lít nước. nếu như cá có vết thương có khả năng bôi trực tiếp dung dịch Potassium dichromate 5% hoặc Iodine 5%. Muối: 200g/100 lít nước ngâm trong 15 phút hoặc 100g/100 lít ngâm không giới hạn thời gian.
Bệnh nấm mang trên cá
Bệnh này ít gặp, nhưng khi bị bệnh thì rất nguy hiểm cho cá và làm cho cá chết nếu không được điều trị.
Tác nhân: Nấm Branchinomyces
Đối tượng : Cá chép, cá vàng,…
Triệu chứng: Khi bị nhiễm loại nấm này, cá có dấu hiệu hô hấp bất thường như thở gấp gáp để thu thập không khí. Các tơ mang và lá mang dính lại với nhau bởi chất nhầy và trên đó cũng xuất hiện các đốm.
Cách phòng tránh bệnh
+ Nguồn nước trong hồ nuôi phải luôn sạch sẽ bằng việc cải tạo bộ máy lọc nước để nguồn nước luôn sạch sẽ.
+ Nguồn nước cấp cho bể cá phải đảm bảo sạch sẽ không mầm bệnh.
+ Cá mới mua về phải thả riêng và khử sạch bệnh trước khi cho vào bể.
Cách chữa trị:
+ Thay sạch nước trong bể cá nhiễm bệnh
+ Sử dụng sưởi tăng nhiệt độ bể cá nên 30 – 32oC, tuy nhiên cũng nên quan tâm đến các tác nhân khác khi nhiệt độ tăng lên.
+ Có thể thể sử dụng Tetracyclin, Muối trắng, thuốc chuyên trị bệnh nấm có bán tại các cửa hàng cá cảnh như Tetra nhật, Bio 2 …. để trị cho cá.
Xem thêm các bài viết hay khác tại chuyên mục Cá cảnh
Bệnh Virus mùa xuân trên cá chép
Bệnh còn có tên bệnh phù của cá chép do virus gây ra.
Tác nhân: Rhabdovirus carpio
Đối tượng : Cá chép Nhật và các loài cá cảnh khác thuộc bộ Cá chép (Cypriniformes).
Triệu chứng:
Với dấu hiệu bên ngoài da sậm màu, mắt lồi, mang nhợt nhạt các tơ mang xơ rách, có hiện tượng xuất huyết điểm ở da, mang. Khi giải phẫu bên trong thấy xoang bụng có dịch, ruột chướng hơi, tụy bị sưng và có hiện tượng xuất huyết ở bong bóng, đây được xem là dấu hiệu đặc trưng của bệnh này.
Bệnh thường xảy ra khi nhiệt độ thấp từ 18 – 20oC. Giai đoạn cá càng nhỏ (dưới 1 năm tuổi) càng nhạy cảm với bệnh này quan trọng là cá chép giống lưu qua đông.
Cách phòng tránh
Đối với bệnh virus mùa xuân trên cá chép chưa có thuốc đặc trị ngoài việc sử dụng vaccine. Tuy nhiên việc dùng vaccine để trị bệnh cho cá chép nuôi thương phẩm rất tốn kém và khó dùng đại trà. Nên người nuôi cần căn chỉnh khung thời vụ thả giống hợp lý như vào thời điểm thời tiết có nhiệt độ phù hợp định > 22oC đồng thời áp dụng cách thức làm phòng bệnh tổng hợp như bệnh nấm thủy mi.
Bệnh Virus trên cá Koi
Tác nhân: Koi Herpivirus
Triệu chứng
Đầu tiên có khả năng là một vài tổn thường trên mang và phần trăm chết cao. một vài trường hợp vi khuẩn và ký sinh trùng là tác nhân thứ hai có thể làm cho virus nhiễm đầu tiên nguy hiểm hơn.
Trạng thái cá nhiễm bệnh thường gần tầng mặt, bơi lờ đờ và có khả năng bị sốc do ngạt thở và bơi không định hướng.
Dấu hiệu bệnh ngoài có khả năng thấy mang có vết chấm lốm đốm màu đỏ và màu trắn, mang chảy máu, mắt trũng, da có đám bạc màu hoặc phồng rộp.
Đặc điểm bên trong của bệnh KHV không có gì đáng chú ý, nhưng chúng có thể là các cơ quan bắm chặt vào xoang cơ thể và xuất hiện các chấm lốm đốm (Goodwin, 2003).
Đối tượng : Cá chép Nhật và các loài cá trong họ cá chép Cyprinidae.
Cách phòng trị bệnh: sử dụng các cách thức làm phòng trị tổng hợp, quản lý tốt sức khỏe cá.
Bệnh Culomaris – bệnh thối vây, đuôi
Tác nhân:Vi khuẩn Flavobacterium culomaris
Đối tượng : Cá Betta
Triệu chứng
Dấu hiệu cá bắt đầu nhiễm bệnh đó là viền vây bị mất màu. Ban đầu viền vây có màu nâu hay trắng rồi sau đấy rất nhanh lan ra toàn bộ vây. Đôi lúc phần vây bị nhiễm bệnh có màu hanh đỏ. Nếu bệnh lan tới các tia vây và phần thịt thì nó sẽ trở nên nghiêm trọng và cá có thể bị chết.
Phần tia vây bị rách, tưa, hư hại do sự tấn công của vi khuẩn.
Vây cá cũng có khả năng bị thiệt hại do những khi bắt cá bằng tay không khéo léo hoặc do các cá khác cắn vây, khiến cho sự nhiễm khuẩn có chỗ phát sinh trên những điểm bị thương. Phần vây thối bị rụng ra và nổi lên phía trên mặt nước.
Phòng trị bệnh
Những loại thuốc điều trị bệnh này gồm Melafix, Maracyn, muối hay Hydrogen peroxide (H2O2) hoà vào nước hay bôi lên vùng vây nhiễm bệnh (cẩn thận không để thuốc dính vào mang cá, việc này có thể làm cá bị chết). các kiểu thuốc kháng sinh như Tetracycline và Sulfa chỉ sử dụng trong hoàn cảnh bất khả kháng.
Bệnh lở loét
Tác nhân
Một trong những vi khuẩn gây nhiễm trùng thường gặp đặc biệt là Aeromonas hydrophila, tác nhân gây bệnh thời cơ khi cá bị bệnh, có vết thương hoặc sức đề kháng yếu.
Triệu chứng
Vi khuẩn gây ra các vết thương và viêm loét cho những cá nhân cá có sức đề kháng yếu. Trong những năm mới đây, vi khuẩn Aeromonas hydrophila đã trở nên đề kháng với hầu hết các kiểu thuốc kháng sinh và kháng khuẩn.
Cá có ba bộ phận bảo vệ tự nhiên chống lại sự tấn công của vi khuẩn: chất nhờn, da và vảy. nếu như các bộ phận này bị tổn thương thì vi khuẩn gây bệnh thời cơ sẽ xâm nhập vào da thịt. nếu như không được nắm bắt, vết viêm sẽ phát triển, vi khuẩn xâm nhập vào máu gây ra hiện tượng mắt lồi hoặc cổ chướng. Cuối cùng cá sẽ chết.
Loét là kết quả của sự xâm nhiễm ký sinh trùng hoặc chất lượng nước không đảm bảo, các ký sinh trùng sẽ dễ dàng xâm nhập vào cơ thể cá thông qua vết lở loét.
Phòng trị bệnh
+ Bệnh loét trên cá koi sẽ được ngăn chặn đúng lúc thông qua việc chú ý quan sát biểu hiện của cá, thường xuyên thay nước, kiểm tra Các thông số kỹ thuật của chất lượng môi trường nước: nhiệt độ, pH, DO, NH3, NO2–,…
+ Dùng một thuốc kháng sinh nằm trong danh mục cho phép sử dụng của Bộ NN&PTNT để trị vi khuẩn (lưu ý đến vướng mắc kháng thuốc của vi khuẩn).
Bệnh do ký sinh trùng
1. Rận cá (Argulus)
Là một loại kí sinh trùng hình đĩa tròn, chúng tấn công cá bằng miệng giống như kim tiêm dưới da chọc thủng da cá để hút máu và chất dinh dưỡng, với cách tấn công này rận cá sẽ dễ dàng truyền nhiễm các vi khuẩn và vi rút gây nhiễm trùng cho cá koi của chúng ta. Khi rận cắn vào cá nó cũng tiêm vào một cơ chất làm thu hút nhiều con rận khác (nhiều con rận tấn công một chỗ), qua một thời gian vùng thương tổn sẽ mở rộng thành vết loét.
Cá bị rận tấn công
Phòng tránh:
Rận cá khi đã tồn tại trong hồ, nó sẽ tấn công vào cá bằng nhiều cách: thực vật, thức ăn, trứng rận cũng có thể bám vào cây, Vì vậy đừng thêm bất cứ thứ gì vào hồ, kiểm tra thường xuyên và loại bỏ những gì tìm thấy để chắc chắn vẫn chưa có sự tiêm nhiễm xảy ra.
Điều trị bệnh:
Kiểm tra toàn bộ cá, khi tìm thấy rận cá, hãy gắp chúng ra bằng nhíp y tế, sau đấy xịt keo ong vào để ngăn chặn nhiễm trùng thứ phát do keo ong có tác dụng tiệt trùng rất mạnh.
Nếu như không tìm được keo óng có thể thử nghiệm những loại đặc trị để thay thế như tắm thuốc tím, tắm muối hột, thao các dung dịch sát khuẩn ngoài da như Povidine, Bentadine,Iodine,.
2. Bệnh trùng quả dưa
Tác nhân:Trùng quả dưa Ichthyophthirius multifilius
Đối tượng mục tiêu mẫn cảm: hầu hết những loại cá
Triệu chứng:
Cơ thể của cá phủ đầy những nốt nhỏ màu trắng mọc khắp mình cá và lan truyền ra cả vây. Sự nhiễm bệnh theo chu kỳ.
3. Trùng mỏ neo (Larnea)
![Bệnh Học] Trị bệnh trùng Mỏ Neo ở cá Koi - Luna Koi Farm](https://qpet.vn/wp-content/uploads/2023/10/trung-plus-me-plus-neo-plus-2.jpg)
Tác nhân: Trùng gây bệnh có tên Lernaea, có dạng giống mỏ neo, giống như cái que, đầu có mấu giống mỏ neo cắm sâu vào cơ thể cá.
Triệu chứng: Cá nhiễm bệnh kém ăn, gầy yếu, chung quanh các chỗ trùng bám viên và xuất huyết. địa điểm trùng mỏ neo bám là điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển.
Tác hại: Bệnh gây tác hại lớn cho cá giống và cá hương. khiến cho cơ thể bị dị hình uống cong, kí sinh một lượng lớn trong xoang miệng khiến cho miệng cá không đóng lại được cá khống bắt được thức ăn và chết.
Cách điều trị: Kiểm tra cá trước khi thả nuôi, nếu phát hiện có trùng mỏ neo ký sinh dùng thuốc tím 10 – 25g/m3 tắm trong một giờ. Trị bệnh có khả năng dùng lá xoan liều lượng 0,3 – 0,5 kg /m3 nước.
Tổng kết
Trên đây là toàn bộ thông tin về các bệnh thường gặp ở cá cảnh do Qpet.vn thu thập và tổng hợp, hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích cho bạn.
